Historia pisma dla niewidomych

Historia pisma | Fragment pisma | Tablica znaków pisma Braille'a

 

Próby zmierzające do stworzenia pisma dostępnego bez udziału wzroku podejmowane były już w czasach starożytnych. Szczególnie bogatym w przemyślenia nad możliwością korzystania z pisma przez niewidomych był okres Renesansu. Liczni uczeni, między innymi Erazm z Rotterdamu, proponowali grawerowanie liter na różnych materiałach, aby można je było rozpoznać dotykiem. W czasach późniejszych proponowano odlewanie liter z ołowiu, czy wykonywanie ich z drutu. W XVII w. jezuita Lan Terzi proponował system oparty na kombinacji linii i punktów wykłuwanych na papierze.

Znaczący przełom w badaniach nad możliwością udostępnienia literatury niewidomym nastąpił w wieku XVIII. Walentyn Hauey, pionier tyflopedagogiki założył w Paryżu, w roku 1784 pierwszą w świecie szkołę dla niewidomych. Podjął także próbę opracowania systemu umożliwiającego im czytanie i pisanie. W 1786 r. ukazał się Podręcznik o wychowaniu dzieci niewidomych, książka wydrukowana wypukłymi, powiększonymi literami alfabetu łacińskiego - pismem liniowym. W czasach póżniejszych próbowano udoskonalać ten rodzaj pisma, stosowano różne rodzaje czcionek, a zamiast linii ciągłej szeregi wypukłych punktów, lub pismo perełkowe, w którym kształty liter wyciskano linią, która łączyła okrągłe punkty uwypuklone szerzej i wyżej. Rozwijały się dwa główne rodzaje pisma dotykowego - liniowy, w którym zastępowano litery łacińskie wypukłymi znakami w układzie liniowym i punktowy, który doprowadził do stworzenia alfabetu Braille`a. Najpopularniejszym alfabetem liniowym jest alfabet Moona, stosowany do dziś w Anglii, gdzie został wynaleziony, jednak nie rozpowszechnił się tak, jak punktowy system Braille`a.

W 1808 r. były kapitan artylerii Charles Barbier opracował pismo-szyfr, przeznaczone do celów wojskowych, które skonstruowane zostało tak, aby żołnierze mogli je odczytywać dotykiem nawet w ciemności. W roku 1821 Barbier zaoferował swój wynalazek Instytutowi Niewidomych w Paryżu. Wynalazek kapitana Barbier, który nie znalazł uznania w środowisku wojskowych, zainteresował ucznia paryskiej szkoły - Ludwika Braille`a, który opracował je twórczo i w wieku 15 lat stworzył oryginalny system zapisu oparty na kombinacji sześciu wypukłych punktów umieszczonych na obwodzie prostokąta. Ten genialny wynalazek został ogłoszony w 1829 roku, a pierwsza książkę wydrukowaną pismem brajlowskim wydano w roku 1837.

Zobacz tablicę pisma Braille'a

W Polsce alfabet Braille`a przyjął się na dobre dopiero w 1934 r.

Obecnie pismo brajlowskie jest powszechnie stosowane na całym świecie i choć nie jest zbyt dogodne, książki zajmują bardzo wiele miejsca, ich wydawanie jest niezmiernie kosztowne, to do tej pory nie wynaleziono niczego co byłoby doskonalsze. Pismo to jest stale udoskonalane, w wielu krajach stosuje się systemy skrótów pozwalających zmniejszyć objętość książek, jednak w Polsce, mimo iż system skrótów został opracowany nie znalazły zastosowania.

Braille Louis (1809-1852) - twórca systemu pisma punktowego (dotykowego) dla niewidomych; Francuz, uczeń, a następnie nauczyciel w paryskim Instytucie Ociemniałych, sam niewidomy od 3 r. życia; w wieku niespełna 16 l. opracował podstawy, a w 1829 r. ogłosił zasady swojego systemu pisma punktowego (zob. Braille'a pismo), które przez kilka następnych lat doskonalił i uzupełniał; w 1837 r. wydano pierwszą książkę w systemie Braille'a, od 1879 r. jest on powszechnie stosowany w zakładach kształcenia niewidomych; w 1952 r. w 100-lecie śmierci Braille'a jego prochy złożono w paryskim Panteonie.

Fragment tekstu w pismie dotykowym

Braille'a pismo - pismo niewidomych, uniwersalny system pisma punktowego (dotykowego), używany we wszystkich językach świata; jego podstawą jest sześciopunkt w kształcie prostokąta, w ramach którego z różnej ilości i konfiguracji punktów wypukłych uzyskuje się 63 znaki; punkty sześciopunktu posiadają umowną numerację: lewa kolumna (z góry na dół) - numery 1, 2, 3, prawa - 4, 5, 6; wszystkie znaki podzielone są na 7 serii; powierzchnia znaku nie przekracza pola dotyku opuszki palca; system pisma Braille'a jest stosowany w notacji matematycznej, fizycznej, chemicznej, muzycznej; pismem punktowym jest wydawana literatura piękna, popularnonaukowa, podręczniki oraz czasopisma.

Literatura:
1. Nowa encyklopedia powszechna PWN, Warszawa 1995 T. 1 s. 542
2. Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław 1971 s. 1859-1960
3. W. Dolański Alfabet Braille'a, jego poprzednicy i krewniacy. "Logopedia"1971 nr 10
4. Pismo Braille'a [broszura PZN]
5. D. Tomerska "Otworzył niewidomym bramy wiedzy". "Światełko" 1996 nr 1
6. J. Kuczyńska -Kwapisz Pismo dotykowe dla niewidomych- etapy rozwoju i współczesne zastosowanie. W: Rehabilitacja niewidomych i słabo widzących. Warszawa 1996 s. 113 - 118

 

Historia pisma | Fragment pisma | Tablica znaków pisma Braille'a

Copyright © Tekst opracowały absolwentki Podyplomowego Studium Technologii Informacyjnej
przy AP. Projekt strony Stanisław Skórka skorka@wsp.krakow.pl
Statystyka