Manteuffel Jerzy Ryszard Juliusz (1900 - 1954)

Pseud. Edmund
Urodził się 3 III 1900 w Taunagach k. Dyneburga na Łotwie - zmarł 14 I 1954 w Warszawie. Papirolog. Pochodził ze starej inflandzkiej rodziny Manteuffel-Szoege. Ukończył gimnazja w Rydze, Petersburgu i Warszawie (do 1918). Studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem A. Krokiewicza, G. Przychockiego i T. Zielińskiego (doktorat 1925, habilitacja 1929); studia specjalistyczne odbył w uniwersytecie w Berlinie, uniwersytecie w Paryżu, uniwersytecie w Oxfordzie i w British Museum w Londynie (1925-27). W latach 1928-35 nauczał języka łacińskiego w prywatnym gimnazjum św. Stanisława na Bielanach w Warszawie. Wykładowca papirologii, z historii literatury greckiej, historii i kultury starożytnej, gramatyki historycznej języka greckiego na UW 1930-36 i 1945-54) i w Ulw (1937-39), prof. nadzw. Filologii klas. KUL 1936, prof. zw. Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie 1937-39, w okresie II wojny światowej pracownik ukraińskiego uniwersytetu im. I. Franki we Lwowie 1939-41 i 1944-45, gdzie prowadził z A. I J. Kowalskimi herbaciarnię; podczas okupacji niemieckiej działał w AK, był wykładowcą tajnych polskich kursów uniwersyteckich (na UW i uniwersytecie Wrocławskim). Organizator i kierownik Zakładu Papirologii UW i utworzył jego bibliotekę od 1945 r. (prof. zw. 1946) od 1947 roku zaś Instytutu Papirologii wraz z R. Taubenschlagiem, z którym współredagował czasopismo " Journal of Juristic Papyrology" (red. Nacz. 1949-54). Członek korespondent PAU 1946; członek Comite International de Papyrologie w Brukseli (1946); sekretarz Komitetu Wydania Pism Św. Grzegorza z Nazjanzu PAU (1946- 47); wiceprezes (1939- 50) i członek honorowy (1950) Polskiego Towarzystwa Filologicznego; członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 1951; członek Federation Internationale des Etudes Classiques w Paryżu i Institut des Etudes Hellenistiques w Aleksandrii. Pionier (obok R. Taubenschlaga) papirologii w Polsce. Twórca pierwszej (zgromadzonej w UW) kolekcji 49 papirusów i 4 ostraków (1932) oraz słynną kolekcję ostraków A. Deissmanna (1934). wydawca "Papyri Varsovienses" (1935, 1974).

Do ważniejszych prac należą: Studia papyrologica (1928, 1929), De opusculi Graecis Aegyptae papiris ostracis lapidibusque collectis (1930), praca Drobne gatunki mimiczne w świetle papirusów (1931) oraz Les papyrus et les ostraca grecs ( 1937- 50). Współautor wraz z F. K. Smolką pierwszego polskiego zarysu Papirologia (1933). Członek trzech polsko-francuskich ekspedycji wykopaliskowych w Górnym Egipcie w Tell Edfu (1936-39). Jej wyniki opublikował w Extrait des Fouilles Franco-Polonaises (t. 1- 3, Kair 1937-49).

Autor prac popularnonaukowych. (Książka w starożytności, 1937, 1947; Ze świata papirusów, 1950). Uczestnik międzynarodowych kongresów papirologicznych (Lejda 1931, Monachium 1933, Florencja 1935, Oxford 1937). Jego uczniami byli: J. Łanowski, A. Świderkówna.

Wykaz niektórych prac:
  Quelques notes sur le Pap. Oxy. XI (1928): praca, odczytał część tekstu inwokacji do Izydy z papirusu z Oxyrynchos.
  Studia papyrologica (1928, 1929): książka, zinterpretował legendę świątynną Sarapisa z papirusu berlińskiego oraz legendę Imuthesa-Asklepiosa i teksty mimów z papirusów londyńskich.
  De opusculi Graecis Aegyptae papiris ostracis lapidibusque collectis (1930): książka, omówił poszczególne gatunki greckiej literatury ludowej na tle stosunków historycznych i opracował komentarz do wydanych drobnych tekstów literatury greckiej w Egipcie wraz z analogią komentowanych utworów.
  Drobne gatunki mimiczne w świetle papirusów (1931): praca, zanalizował filologiczne zachowanie w tekstach papirusowych starogreckie scenki dramatyczne i piosenki.
  Papirologia (1933): książka, opracował dzieje książki w starożytności oraz wpływ odkryć papirologicznych na rozwój literatury pięknej i naukowej, na twórczość popularną, przejawy kultów, życie prywatne i społeczne.
  Książka w starożytności (1937, 1947): książka, opracował historię książki greckiej i rzymskiej, powstanie i rozwój pism starożytnych i materiałów piśmienniczych oraz opisał dwie zasadnicze postacie książki antycznej: zwój i kodeks.

Ciekawostka:
"był jednym z kilkunastu zaledwie uczonych na świecie, czytających a vista świeżo znalezione ostraka; uchodził za bardzo surowego egzaminatora, profesora wysoko szanującego tradycje uniwersyteckie i bardzo eleganckiego mężczyznę"

Źródła:
1. Słownik historyków polskich. Warszawa 1994
2. Encyklopedia wiedzy o książce. Wrocław 1971
3. Uczeni polscy XIX- XX stulecia. Tom III Warszawa 1997
4. Wielka multimedialna encyklopedia internetowa wiem.onet.pl/wiem

Nazwisko Imię (daty urodzenia i smierci)

Tekst biogramu

Przypisy, bibliografia

Statystyka