Strona powitalna >> Historia książki >> Książka w Polsce >> Biblia królowej Zofii
Biblia królowej Zofii
Biblia Szarospotacka
Biblia została sporządzona na zlecenie królowej Zofii, czwartej żony Jagiełły, księżniczki holszańskiej, Rusinki o wysokiej kulturze (zm. w 1461 r.) najobszerniejsza ze znanych pomników polszczyzny średniowiecznej.
Powstała w latach 1453-1455, rękopis pergaminowy in folio, zawiera polski przekład Biblii. Na zamówienie królowej Zofii przekładu dokonał jej kapelan Andrzej z Jaszowic, zaś kopiowaniem zajmowało się kilku pisarzy.
Ostatnim z nich był Piotr z Radoszyc, który ukończył przepisywanie części kodeksu 6 maja 1455 r. w Nowym Mieście Korczynie, gdzie za czasów Jadwigi często rezydował dwór królowej.
Karta z Biblii. Kliknij, aby powiększyć
Biblia królowej Zofii nie została ukończona. Na początku XVI wieku uzupełniono pierwszą kartę nie dokończoną iluminacją: na dolnym marginesie naklejone są dwa barwne drzeworyty przedstawiające herby Orła Polskiego i Pogoni litewskiej.
Dzieje Biblii królowej Zofii nie są dokładnie znane. W drugiej połowie XVI wieku była w posiadaniu rodziny Krotoskich, którzy ufundowali w 1562 r. oprawę. W 1624 r. znajdowała się w bibliotece Rafała Leszczyńskiego w Baranowie. Potem, w 1708 r., w niewiadomy sposób znalazła się w bibliotece kolegium w Sarospotak na Węgrzech. Dlatego biblia ta miała dwie nazwy: Biblia królowej Zofii oraz Biblia Szaroszpotacka od miejsca przechowywania. Tam tez uległa zniszczeniu podczas drugiej wojny światowej.
Pierwotnie Biblia składała się z dwóch tomów, z których do ostatnich czasów zachował się tylko pierwszy - Stary Testament. Niestety w stanie mocno zdefektowanym, z 470 kart pozostało tylko 185. Dwie z brakujących kart posiadał jeszcze w 1870 roku W.A. Maciejowski, później ślad po nich zaginął. Z drugiego tomu znaleziono 5 kart użytych na początku XVII wieku na oprawę książek przez introligatora J. Dittmana w Jaworze. Kolejną kartę odnalazł w 1892 T. Wierzbowski, a kolejne cztery w 1923 E. Hanisch. Znajdowały się one w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu do czasów wojny światowej. Po wojnie zachowały się jedynie dwie karty i są one tam do dzisiaj. Ponadto urywek karty przechowywany jest w Bibliotece Muzeum Narodowego w Pradze.
Na okładce rękopisu znajduje się kartka z następującą inskrypcją:
Przełożone są tu księgi ex Hieronimi translatione za króla polskiego Kazimierza, ojca Zygmunta króla, na żądanie matki Kazimierza Zofijej, królowej polskiej, roku od narodzenia pana Chrystusa 1455, przez ślachetnego księdza Jędrzeja z Jaszowic, kapelana tej królowej, a pisane w Nowym Mieście dziesięć mil od Krakowa
Literatura wykorzystana
- Encyklopedia Wiedzy o książce. Wrocław 1971
- B. Miodońska, Małopolskie malarstwo książkowe 1320-1540. Warszawa 1993
- Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce. Warszawa 1988
- E. Potkowski, Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej. Warszawa 1984
- B. Bieńkowska, H. Chamerska, Tysiąc lat książki i bibliotek w Polsce. Wrocław 1992
- W. Semkowicz, Paleografia łacińska. Kraków 1951
- Z. Satała, Poczet polskich królowych, księżnych i metres. Szczecin 1990
Strona powitalna >> Historia książki >> Książka w Polsce >> Biblia królowej Zofii
Tekst opracowała Małgorzata Szastak. Kraków 2002. Statystyka