Strona powitalna >> Historia książki >> Książka w Polsce >> Kodeks Gertrudy
Kodeks Gertrudy
Powstał w latach 981 - 993 dla arcybiskupa Trewiru Egberta w opactwie Reichenau lub klasztorze Mettlach-Trier, przepisany przez mnicha Ruodprechta. Jest to zapis psałterza sporządzony na pergaminie minuskułą ottońską, w dużym formacie quatro, zawiera karty 15 -205 bogato iluminowane, natomiast karty 206 -208 pozostały puste. Posiada wspaniałe inicjały oraz 34 całostronicowe miniatury wśród których odnaleźć można wizerunki arcybiskupów Trewiru począwszy od czasów legendarnych do 3 ćwierci X wieku, czyli do portretu samego Egberta. Na przełomie X i XI wieku, jeszcze w Trewirze dodano po zapisie pieśni dawidowych, teksty Litanii do Wszystkich Świętych, konfesje, pouczenia na kartach 209 - 32.
Arcybiskub Egbert.
Kliknij, aby powiększyć
Na przełomie X i XI wieku kodeks trafił na dwór palatyna reńskiego Ezzona, a następnie jako posag jego córki Rychezy, która w 1013 roku poślubiła Mieszka II, znalazł się w Polsce. Za pośrednictwem królowej rękopis przeszedł w posiadanie jej córki Gertrudy, późniejszej żony wielkiego księcia kijowskiego Izasława Dymitra. Po krótkim pobycie na Ukrainie kodeks wrócił do Polski, do Krakowa gdzie Gertruda gościła u swego bratanka Bolesława Śmiałego. Nakazała ona doszyć na początku kodeksu kilka dodatkowych kart zawierających kalendarz krakowski (karty 2 - 4) gdzie uwzględnione zostały : święto św. Wacława (patrona katedry wawelskiej) i zgon biskupa krakowskiego Lamberta w 1071 roku. Po powrocie na Ruś księżna zapełniła pozostałe wolne karty (5 - 14) tekstami katolickich modlitw, własnymi pamiętnikarskimi zapiskami, który to fakt uczynił z niej pierwszą autorkę polską, a pozostałe miejsca uzupełniają całostronicowe miniatury w stylu bizantyńsko-romańskim z greckimi napisami. Dwie miniatury wyobrażają syna Gertrudy Piotra - Jaropełka, a jedna ją samą obejmującą stopy świętego Piotra.
Jeden z biskupów Trewiru.
Kliknij, aby powiększyć
Psałterz wrócił do Polski wraz z wnuczką Gertrudy Zbysławą żoną Bolesława Krzywoustego, a następnie z jego córką z drugiego malżeństwa - kolejną Gertrudą trafia do klasztoru Zwiefalten. Mniszka Gertruda dopisała w kodeksie daty zgonu swych krewnych. Po jej śmierci psałterz trafił do rąk trzeciej z kolei Gertrudy - królowej węgierskiej, a później jej córki św. Elżbiety turyngskiej by za pośrednictwem jej wuja - patriarchy akwilejskiego Bertholda trafić do kapituły w Cividale gdzie przechowywany był do roku 1820 kiedy to został przekazany utworzonemu wówczas Museo Acheologico Nazionale w Cividale, gdzie przechowywany jest do dzisiaj.
Fragment strony.
Kliknij, aby powiększyć
Bibliografia
- Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław 1971.
- D. Leśniewska, Kodeks Gertrudy, W : Roczniki Historyczne, Poznań LXI - 1995, s. 141 - 170.
- Modlitwy księżnej Gertrudy, Kraków 1998.
Strona powitalna >> Historia książki >> Książka w Polsce >> Kodeks Gertrudy