RĘKOPISY

Trzy XV-wieczne rękopisy to księgi liturgiczne: dwa graduały pełne, zawierające śpiewy liturgii mszalnej i cześć I Antyfonarza obejmująca teksty muzyczne oficjum godzin kanonicznych. Zostały one jednakowo oprawione około 1569 roku w deski powleczone białą, wytłaczaną skórą, z okuciami typu gotyckiego. Po kasacie Opactwa wraz z częścią księgozbioru tynieckiego rękopisy zostały przekazane w 1818 roku Uniwersytetu Lwowskiemu. Zostały one przejęte po II wojnie światowej przez Bibliotekę Narodową.
Czwarty kodeks reprezentuje typ luksusowego rękopisu bibliotecznego przeznaczonego do studiów. Zawiera łaciński przekład dwu dzieł Józefa Flawiusza, historyka żydowskiego Antiquitates Iudaice i De bello Iudaico.

Graduale de tempore et de sanctis opata Mścisława
po 1386, ok. 1390
(BN akc. 10810 ; sygn. tyniecka 2 A3)
perg.; 55 x 38 cm, k. 328
Zawiera śpiewy mszalne z całego roku kościelnego. Dekorację malarską księgi stanowi jedenaście inicjałów figuralnych o dużych walorach artystycznych. Przedstawiają one m. in. opata, św. Grzegorza Wielkiego, scenę Wniebowstąpienia, siedzącą postać proroka, Marię z Dzieciątkiem. Odznaczają się jednorodnością form obejmującą motywy figuralne i zdobnicze oraz bogatym i wysmakowanym kolorytem. Prawdopodobnie dekorację wykonało dwóch współpracujących ze sobą malarzy i dokończył ją trzeci w stylu charakterystycznym dla Czech i Śląska w latach 1380-1390. Na kolorystykę rękopisu składają się różne odcienie zieleni, niebieskiego, różu i złoto płatkowe pokryte rysunkiem.

Antyfonarz opata Mścisława
przed 1409
(BN sygn. akc.10 808 ; sygn. tyniecka 2 A1)
perg., pap. 54 x 38 cm, k. 354
Księga zawiera śpiewy de tempore od Adwentu do dwudziestej czwartej niedzieli po Zielonych Świątkach. Z kolofonu wynika, że została wykonana przez katedralisa Przybysława. Drugi tom tego antyfonarza, zawierający śpiewy na drugą połowę roku liturgicznego, zaginął lub został zniszczony.
W tekście znajduje się dziesięć ilustrowanych inicjałów, w tym sześć figuralnych. Inicjały zawierają sceny odnoszące się do głównych świąt "Pańskich" roku liturgicznego : Narodzenia (Adoracja Dzieciątka), Zmartwychwstania, Wniebowstąpienia, Zesłania Ducha Św. Ich wspólne cechy to: linearyzm form, koloryt (przeważa jasny błękit turkusowa zieleń i jasny róż oraz cynober i czerń).

Graduale de tempore et de sanctis opata Macieja Skawinki
ok. 1460
(BN akc. 10809, sygn. tyniecka 2 A2)
perg., 56 x 38 cm, k. 344
Rękopis zawiera śpiewy mszalne na cały rok podzielone na cztery części. Iluminacje kodeksu wykonał w latach 1455-1460 Mistrz Pontyfikału Tomasz Strzępiński, malarz z kręgu iluminatorów małopolskich. Miniatury obejmują swoimi tematami pełny cykl roku kościelnego. Najciekawsze z nich to : Tron Łaski, św. Hieronim w stroju kardynalskim opatrujący rannego lwa oraz scena Adoracji Dzieciątka przez anioły, wkomponowana w bogatą dekorację roślinną.

Josephus Flavius, Antiquitates Iudaice libri XX ; De bello Iudaico libri VII
1466 rok
(BN sygn. BOZ cim. 1)
perg., 45 x 32,5 cm, k. 234
Jest to jedyny pełny tekst dzieł historyka żydowskiego i jedyny w Polsce iluminowany. Przepisał go na polecenie opata Skawinki organista tyniecki, brat Maciej.
Szesnaście inicjałów malarskich, z których siedem zawiera przedstawienia figuralne, wykonał Mistrz Panny z Jednorożcem. Na pierwszej karcie zwraca uwagę herb opactwa przedstawiający dwa złote klucze skrzyżowane z mieczem, umieszczone w polu czerwonym obwiedzionym złotą ramką. Rękopis zachował bardzo piękną tzw. oprawę krakowską powstała po 1466. Są to deski pokryte brązową skórą ze ślepymi tłoczeniami o motywie zachodzących na siebie ostrołuków. Cenne są także okucia - narożniki mosiężne z guzami zdobione grawerunkiem, w środku okładzin kwadratowa tarcza z guzem.
Kodeks ten wykupił hrabia Stanisław Zamoyski w przeddzień kasaty klasztoru (1815) i uratował go w swych zbiorach. W 1945 roku został przejety przez Bibliotekę Narodową.