Pismo alfabetyczne zostało przejęte przez wiele kultur europejskich. Wśród nich szczególną rolę odegrali Etruskowie. Pismo etruskie stało się podstawą wszystkich alfabetów italskich, do których należą: umbryjski, oskijski, falijski. Mimo, że Etruskowie pozostawili po sobie malowidła na ścianach grobowców, rzeźby oraz inskrypcje napisane znakami podobnymi do liter greckich ich kultura oraz język pozostał nadal nie zbadany.
Etruskowie panowali w Rzymie od VIII do końca IV w. p.Chr., wtedy to pobili ich Latynowie - władcy środkowej i północnej części półwyspu Apenińskiego. Późniejsi Rzymianie przystosowali niektóre litery alfabetu greckiego (w zachodniej odmianie) do dźwięków swojej mowy i tak powstało pismo łacińskie. Łacina była przez całe średniowiecze jedynym językiem w Europie Zachodniej posiadającym pismo, dlatego pisma narodowe powstawały poprzez przystosowywanie tego zapisu do dźwięków konkretnej mowy.
Alfabet łaciński rozprzestrzenił się razem z armią rzymską w niemal całej Europie. Dziś
używany jest na ogromnych obszarach kuli ziemskiej.
Do najstarszych zabytków tego pisma należą inskrypcje, najsłynniejszą jest tzw. Stela Romulusa (łac. lapis Niger), oprócz tego
waza Duenosa, złota szpilka z Praeneste (łac.
fibula Praenestina).
Wczesny alfabet składał się z 21 liter, w I w. dodano
Najstarszym i najwytworniejszym pismem była kapitała (pismo majuskulne). Rozróżniono dwie odmiany tego
pisma:
- kapitała elegancka lub kwadratowa (łac.
capitalis quadrata)- była to odmiana o szlachetnym kształcie liter, służącym do dziś za
wzór do wersalików w piśmie drukarskim, litery pisane (ryte)
były na planie kwadratu, miały tę samą wysokość i mieściły się w schemacie dwóch linii,
wysokością wyróżniały się litery: B, F, L natomiast fragmenty
G, N, Q, i V wystawały poza dolną linię, walor estetyczny
tego rodzaju pisma jest niezaprzeczalny, ten rodzaj stosowano do pisania na kamieniu.
Więcej o kapitale eleganckiej ...
- kapitała chłopska (łac. capitalis rustica) - pismo skromniejsze i mniej staranne, wykonywane
za pomocą linii lekko wygiętych, rzadziej
występują elementy poziome (zanikła belka pozioma w literze A, zaś w literach: B, L, F, E, zachowały się
w szczątkowej formie), w obu odmianach kapitały
niestosowanoodstępówmiędzywyrazami, rzadko używano skrótów,
używano jej do pisania na papirusie, pergaminie i tabliczkach
woskowych.
Więcej o kapitale chłopskiej ...
W dalszym rozwoju pisma łacińskiego doszło do powstania uncjały - a więc pisma z zaokrąglonymi kształtami
i niektórymi literami minuskulnymi.
Stopniowo wprowadzano pismo o wyraźnym charakterze minuskulnym - półuncjałę.
Do pisania pospiesznego, stosowanego w życiu codziennym (notatkach, rachunkach),
najlepiej jednak nadawała się kursywa - pismo pochyłe
i niekiedy trudno czytelne.
Początkowo stosowano kursywę majuskulną (tzw. starszą kursywę), od IV w.
kursywę minuskulną (młodsza kursywa).